CBAM. Importujesz? Zapłacisz węglowy podatek.

Już od 1 stycznia 2026 roku import niektórych produków spoza UE będzie opodatkowany podatkiem węglowym w myśl nowego Rozporządzenia nr 2023/956 potocznie zwanego CBAM.

Wprowadzenie

Mechanizm Dostosowywania Cen na Granicach z uwzględnieniem emisji CO₂ (CBAM) to nowa regulacja Unii Europejskiej, która ma na celu przeciwdziałanie zjawisku "ucieczki emisji" oraz wyrównanie szans konkurencyjnych między producentami unijnymi a zagranicznymi. CBAM wprowadza opłatę na importowane towary wysokoemisyjne, dostosowując ich ceny do poziomu uwzględniającego emisje CO₂ powstałe podczas ich produkcji.

Cel i znaczenie CBAM

Unia Europejska od lat dąży do redukcji emisji gazów cieplarnianych, m.in. poprzez system handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS), który obliguje unijnych producentów do ponoszenia kosztów związanych z emisjami. Jednakże, brak podobnych regulacji w krajach trzecich prowadził do sytuacji, w której przedsiębiorstwa przenosiły produkcję poza UE lub importowały tańsze, ale bardziej emisyjne produkty spoza Unii.

Zjawisko to, znane jako "ucieczka emisji", podważało wysiłki UE w walce ze zmianami klimatycznymi i stawiało unijnych producentów w niekorzystnej sytuacji konkurencyjnej. CBAM ma na celu wyrównanie tych różnic poprzez nałożenie opłat na importowane towary, które nie spełniają unijnych standardów emisyjnych. Dzięki temu mechanizmowi, produkty wprowadzane na rynek unijny będą obciążone kosztami emisji CO₂, co ma zachęcić producentów spoza UE do stosowania bardziej ekologicznych technologii produkcji.

Zakres i etapy wdrażania CBAM

CBAM obejmuje początkowo sześć sektorów uznanych za najbardziej emisyjne i narażone na konkurencję międzynarodową:

• cement,

• żelazo i stal,

• aluminium,

• nawozy,

• energia elektryczna,

• wodór.

Wdrażanie CBAM podzielono na dwa główne etapy:

Okres przejściowy (1 października 2023 r. – 31 grudnia 2025 r.): W tym czasie importerzy towarów objętych CBAM są zobowiązani do kwartalnego raportowania emisji wbudowanych w importowane produkty, bez konieczności ponoszenia opłat. Celem tego etapu jest zebranie danych oraz przygotowanie przedsiębiorstw i administracji do pełnego wdrożenia mechanizmu.

Pełne wdrożenie (od 1 stycznia 2026 r.): Importerzy będą musieli zakupić i umarzać certyfikaty CBAM odpowiadające ilości emisji CO₂ związanych z importowanymi towarami. Cena certyfikatów będzie powiązana z ceną uprawnień do emisji w ramach EU ETS, co zapewni spójność między mechanizmami.

Obowiązki importerów i mechanizm działania CBAM

Importerzy towarów objętych CBAM będą musieli:

Rejestracja: Uzyskać status "upoważnionego zgłaszającego CBAM" w odpowiednich organach krajowych.

Raportowanie: W okresie przejściowym składać kwartalne raporty dotyczące ilości importowanych towarów oraz związanych z nimi emisji CO₂.

Zakup certyfikatów: Od 2026 roku nabywać certyfikaty CBAM w ilości odpowiadającej emisjom wbudowanym w importowane produkty.

Umorzenie certyfikatów: Corocznie umarzać certyfikaty odpowiadające rzeczywistym emisjom związanym z importem.

Dokumentacja i audyt: Przechowywać dokumentację dotyczącą emisji wbudowanych w produkty oraz poddawać się audytom weryfikacyjnym.

Metodyka liczenia emisji CO₂

Emisje CO₂ wbudowane w towary będą liczone na podstawie następujących metod:

Dane deklarowane przez producenta: Jeśli producent dostarczy zweryfikowane informacje o emisjach, będą one brane pod uwagę przy obliczaniu liczby wymaganych certyfikatów.

Metodyka standardowych współczynników emisji: W przypadku braku danych od producenta stosowane będą standardowe wartości emisji określone przez Komisję Europejską.

Zastosowanie analizy cyklu życia (LCA): W niektórych przypadkach może być wymagana szczegółowa analiza życia produktu, aby precyzyjnie oszacować emisje.

Uwzględnienie lokalnych regulacji klimatycznych: Jeśli kraj eksportujący posiada system handlu emisjami podobny do EU ETS, możliwe będzie zastosowanie wspólnych mechanizmów weryfikacyjnych.

Mechanizm ten ma na celu zapewnienie przejrzystości oraz jednolitych standardów w obliczaniu emisji, co pozwoli na rzetelne naliczanie opłat CBAM.